به گزارش آوای اقتصاد مصر و ایران در حال ورود به فصل جدیدی از روابط خود هستند. اگرچه بی‌اعتمادی و سوء ظن احتمالاً در مسیر شکل‌گیری روابط دوجانبه ادامه خواهد یافت، اما پویایی‌های منطقه‌ای، همراه با منافع ملی دو طرف، نشان می‌دهد که نزدیکی قاهره-تهران می‌تواند در همین گوشه و کنار باشد.
به گفته تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کوئینسی و کارشناس دیپلماسی ایران، «در گذشته تلاش‌های زیادی برای عادی‌سازی روابط بین قاهره و تهران صورت گرفته است، اما همه آنها به دلایل مختلف شکست خورده‌اند.» اما این بار به دلیل تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه، هزینه حفظ وضعیت غیرعادی‌سازی برای هر دو طرف بسیار بیشتر است، در حالی که منافع آن بیشتر است.»
کاهش اصطکاک بین عربستان سعودی و امارات متحده عربی از یک سو و ایران از سوی دیگر، نزدیکی مصر و ایران را محتمل‌تر می‌کند. مصر تا حد زیادی با [عربستان سعودی و امارات] همسو است. کنت کاتزمن، عضو ارشد مرکز سوفان، در گفتوگو با Responsible Statecraft
توضیح داد که این واقعیت که کشورهای خلیج (فارس) در حال تعامل با ایران هستند، کار عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهوری مصر را آسان‌تر می‌کند که در همین مسیر حرکت کند.خلیل الانانی، کارشناس ارشد مرکز عربی واشنگتن، تأکید کرد تنش‌زدایی عربستان و ایران در سراسر منطقه طنین‌انداز شده و فضای خوشبینی برای کاهش تنش‌ها در منطقه ایجاد کرده است که در دهه گذشته دیده نشده است. اگر ریاض بتواند روابط خود را با تهران عادی کند، دلیلی وجود ندارد که سایر کشورهای عربی از جمله مصر، از آن پیروی نکنند. عادی‌سازی بین عربستان سعودی و ایران هرگونه وتوی «خلیج فارس» را از روی السیسی برای عادی‌سازی روابط با تهران بر می‌دارد. یا حداقل السیسی می‌تواند از آن به عنوان بهانه‌ای برای توجیه عادی‌سازی روابط با تهران استفاده کند.
تنش بالقوه همچنین توسط عوامل ژئوپلیتیک دیگری مانند جنگ در اوکراین و همچنین نفوذ فزاینده مسکو و پکن در خاورمیانه تقویت شده است. الانانی افزود: [مصر و ایران] روابط قوی با روسیه و چین دارند و چشم‌انداز دستیابی به دستاوردهای سیاسی، اقتصادی و ژئواستراتژیک گسترده است.
انرژی دیپلماتیک عمان
عمان، متعادل‌ترین عضو شورای همکاری خلیج فارس از نظر ژئوپلیتیکی، در تلاش‌های دیپلماتیک برای تسهیل نزدیکی مصر و ایران به عراق پیوست. در واقع، این اولین بار نیست که عمانی‌ها نقش پل ارتباطی بین مصر و ایران را ایفا می‌کنند. مسقط قبلاً در سال ۱۹۹۱ این کار را انجام داده بود.
عمان روابط ثابتی با تهران دارد. کاتزمن گفت: قطعاً این امر به آنها وزن می‌دهد تا تهران را با قاهره به توافق برسانند. بافت تاریخی مهم است. در ربع پایانی قرن بیستم، عمان به عنوان یک دوست قابل اعتماد هم برای مصر و هم برای ایران خدمت کرد، زمانی که بیشتر کشورهای عربی از هر دو کشور دوری گزیدند.
پس از صلح مصر و اسرائیل در سال ۱۹۷۸، عمان، سومالی و سودان تنها اعضای اتحادیه عرب بودند که روابط خود را با دولت سادات قطع نکردند. عمان همچنین از شرکت در اجلاس بغداد در سال ۱۹۷۸ خودداری کرد و در ماه مه۱۹۸۲، سلطان قابوس اولین رهبر عرب بود که از زمان امضای توافقنامه کمپ دیوید، با جانشین سادات، حسنی مبارک ملاقات کرد.
به طور مشابه، پس از انقلاب اسلامی۱۹۷۹، سلطان قابوس اقداماتی را انجام داد تا اطمینان حاصل کند که روابط نزدیک کشورش با تهران که مشخصه روابط در دوران پیش از انقلاب بود، تداوم خواهد داشت. در حالی که سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از صدام در جنگ ایران و عراق حمایت می‌کردند، عمان بی‌طرفی خود را حفظ کرد و میزبان مذاکرات آتش‌بس بین بغداد و تهران برای پایان دادن به این درگیری بود. سلطان قابوس که مالکیت تنگه هرمز با ایران را در اختیار داشت، درک کرد که روابط صمیمانه با همسایه بسیار قدرتمندترش در خدمت منافع امنیتی کشورش است.
سفرهای سلطان هیثم به مصر و ایران (تابستان ۱۴۰۲) اهمیتی را که رهبری عمان برای نزدیکی بین دو کشور قائل است، نشان داد. در جریان سفر سلطان هیثم به ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی‌گفت که از احیای روابط دیپلماتیک با مصر استقبال خواهد کرد. در طول سال ۲۰۲۳، عمان مشغول خدمت به عنوان پل دیپلماتیک بین بازیگران مختلف دولتی و غیردولتی در منطقه بوده است. مسقط پیشرفت قابل توجهی در زمینه کمک به عربستان سعودی برای نزدیک شدن به صلح با حوثی‌های یمن داشته، به توافق دیپلماتیک عربستان و ایران کمک کرد و همچنین در تلاش‌های میانجیگری بین دشمنان دیرینه بحرین و ایران فعال بوده است.
مصر و منافع ملی ایران
با عادی‌سازی روابط، مصر امیدوار است که ایران به عنوان یک نفوذگر تعدیل کننده بر حماس و جهاد اسلامی‌فلسطین در غزه عمل کند. کاتزمن گفت: «هر بار که اسرائیل و فلسطینی‌ها در غزه درگیر می‌شوند، احتمال تشدید تنش بیشتر می‌شود. این می‌تواند محور اصلی انگیزه مصر برای این نزدیکی بالقوه [با ایران] باشد.»
ایران به نوبه خود خواهان بهبود روابط خود با کشورهای بیشتری در خاورمیانه است. روابط بهتر با قاهره می‌تواند به ایران کمک کند تا انزوای نسبی خود را در منطقه کاهش دهد، بویژه با توجه به روابط نزدیکش با عربستان سعودی و امارات. روابط دوستانه‌تر با مصر می‌تواند به ایرانی‌ها کمک کند تا با تلاش‌های ایالات متحده و اسرائیل در ائتلاف کشورهای عرب علیه جمهوری اسلامی‌ایران مقابله کنند.
تریتا پارسی توضیح داد: از زمانی که کشورهای خاورمیانه به طور کامل دریافتند که ایالات متحده دیگر در موقعیتی نیست که بتواند هژمونی نظامی‌خود را بر منطقه حفظ کند، ما شاهد شکوفایی دیپلماسی درون منطقه‌ای بوده‌ایم آن هم از زمانی که تداوم درگیری‌ها بسیار پرهزینه شد در حالی که حل تنش‌ها از طریق دیپلماسی که سیاست بهینه‌ای برای اکثر دولت‌ها است ظاهر شد. منطقه در حالی که عاملیت خود را دوباره کشف می‌کند، احساس جدیدی از اعتماد به نفس را تجربه می‌کند. توازن جدیدی برای منطقه ممکن است در آینده برقرار شود و مصر و ایران هر دو از حداکثر قدرت مانور خود با گفتوگو کردن سود ببرند.
